سوزن خشک چیست؟

سوزن خشک چیست؟

سوزن خشک یا درای نیدلینگ یک تکنیک و روش جدید درمانی در فیزیوتراپی است که از یک سوزن بسیار نازک و مخصوص جهت مواردی مانند رفع و درمان گرفتگی، اسپاسم عضلات و نقاط ماشه‌ای (تریگرپوینت) عضلات، افزایش گردش خون موضع، از بین بردن بافت‌های اسکار ناشی از جراحی و … استفاده می‌شود.

سوزن خشک یک نوع خاص از طب سوزنی است که از آن برای درمان درد عضلات استفاده می‌شود و به همین خاطر گاهی اوقات به آن تحریک داخلی عضله (اینتراماسکولار ) نیز گفته می‌شود.

تکنیک سوزن خشک، عبارتست از استفاده از سوزنهای بسیار باریک (که در طب سوزنی نیز بکار گرفته می شوند) جهت معکوس نمودن وقایع فیزیولوژیکی که منجر به ایجاد نقاط ماشه ای در بافت عضلانی- فاسیایی می شوند.

نتایج تحقیقات انجام شده نشان می‌دهد استفاده از سوزن خشک می‌تواند همانند تزریق دارو برای کاهش درد عضلات، رباط‌ها و تاندون‌ها مناسب باشد.

بی‌حسی ایجاد شده در نتیجه استفاده از این روش در یک نقطه در اصطلاح «تاثیر سوزن» نامیده می‌شود. توجه داشته باشید تکنیک‌های طب سوزنی و سوزن خشک تا حدود زیادی مشابه هستند، اما هدف و نوع استفاده از آن‌ها برای درمان مشکلات متفاوت می‌باشد.

پیدایش نقاط ماشه ای، یکی از این تغییرات هیستولوژیک بافتی است که عوارض فراوانی برای سامانه عضلانی-اسکلتی در پی دارد.

استفاده از این تکنیک نیز همانند طب سوزنی منجر به آزاد سازی اندورفین و کورتیزون در خون می شود اما علاوه بر این با غیرفعالسازی نقاط ماشه ای در سطح سلولی منجر به کاهش درد و بهبود عملکرد بیومکانیکی می شود.

سوزن خشک همچنین با ایجاد هموراژ موضعی، موجب تحریک سنتز کلاژن و پروتئین و در نتیجه تسریع روند بهبودی می شود.

این تکنیک در حال حاضر بعنوان یکی از مؤثرترین روش های درمان اختلالات عضلانی- فاسیایی، شناخته می شود.

به گفته مت بریگز دکترای فیزیوتراپی مرکز بالینی وکسنر دانشگاه ایالتی اوهایو، سوزن خشک اقدامیست که برای بهبود درد ماهیچه ای – استخوانی (دردی که از ماهیچه ها و مفاصل شما منشأ می گیرد)، طراحی شده است.

بر خلاف طب سوزنی، که شامل فرو کردن سوزن در یک قسمت بدن برای تحت تأثیر قرار دادن سایر قسمت ها است، روش سوزن خشک مستقیماً در محل درد انجام می شود.

دردهای میوفاشیال ناشی از تریگر پوینت های عضلانی است در این روش درمانی سوزنهای طب سوزنی توسط فیزیوتراپیست از طریق پوست به ناحیه مورد نظر در عضله مبتلا وارد می شود.

این روش درمانی جزو درمانهای کاملا تهاجمی به شمار نمی رود.

 

کلینیک فیزیوتراپی علوی

یکی از مجهزترین کلینیک های فیزیوتراپی در مشهد دارای کادر مجرب با متدهای درمانی منوآل تراپی تخصصی، شاک ویو تراپی و سوزن خشک آماده ارائه خدمات درمانی می باشد.

 

در درمان سوزن خشک صرفا از سوزن استفاده می شود و هیچ ماده داروئی به ناحیه درمان تزریق نمی گردد .

این درمان بر خلاف طب سوزنی که یک درمان سنتی چینی است درمانی غربی و مبتنی بر شواهد علمی است.

با وجود اثربخشی سریع سوزن خشک در رفع دردهای میوفاشیال، این درمان صرفا بخشی از یک پلان درمانی فیزیوتراپی به شمار می‌رود.

جایگزین کردن سوزن خشک به جای مداخلات اصلی فیزیوتراپی و بی توجهی به مهم‌ترین رسالت فیزیوتراپیست یعنی تمرین درمانی امری غیر علمی قلمداد می شود.

مهمترین نکته در انجام درمان سوزن خشک، معاینه دقیق بیمار و انتخاب مناسب کاندید درمان و تعیین محل دقیق تریگر پوینت قبل از اعمال سوزن می باشد.

در انجام این درمان همانند سایر مداخلات طبی لازم است موارد منع مصرف مد نظر تراپیست قرار گیرد. قدمت این روش در کشور آمریکا حدود ۱۵ سال است که در کشورمان نیز از سال ۱۳۹۰ توسط پروفسور نوربخش استاد گروه فیزیوتراپی دانشگاه جورجیای آمریکا وارد ایران و به گروهی از فیزیوتراپیست‌های ایرانی آموزش داده شد.

نقاط طب سوزنی و سوزن خشک در واقع دو مقوله جداگانه، با دو روش کار هستند.

وقتی متخصصین ما نقطه‌ای را در ناحیه‌ احساس درد یا تنش، تحریک می‌کنند، به این نقطه، نقطه محلی می‌گویند.
آن نقطه می تواند درد را در بخشی از بدن که دورتر از آن نقطه است، نیز تسکین دهد، که در این صورت به آن، نقطه ماشه می‌گویند.
این روش تحریک، از طریق کانال عصبی انسان با عنوان کانال‌های انرژی، کار می‌کند.

با تحول طب سوزنی و سوزن خشک، بر هر یک از ۳۶۵ نقطه، که در اصل توسط یک علامت چینی نامگذاری شده بود، نامی مناسب نهاده شد که نام هر نقطه، ذهنیتی درباره مزیت یا محل آن به ما می دهد.

طب سوزنی چیست؟

طب سوزنی یک روش درمان سنتی کشور چین است که در آن برای درمان برخی بیماری ها سوزن‌های ریز به نقاط خاص بدن وارد می‌شود.

طب سوزنی بر اساس این باور عمل می‌کند که یک انرژی یا نیروی حیاتی در کانال‌ های بدن به نام مریدین جریان دارد، این نیروی حیاتی در اصطلاح نیروی کی نامیده می‌شود.

درست همان‌ گونه که رگ‌های خونی، خون را به بدن می‌رسانند تا بدن را از لحاظ فیزیکی تغذیه کنند، کانال‌های انرژی، کانال‌های مجزایی هستند که انرژی الکتریکی را در بدن به چرخش درمی‌آورند.
تصور می‌شود آن‌ها بخش‌هایی از یک سیستم ارتباطی پیشرفته انرژی جهانی هستند که اندام‌ها را با همه جنبه‌های حسی، فیزیولوژیک و عاطفی بدن، پیوند می‌دهند.

کانال‌های انرژی مسیرهایی هستند که نقاط طب سوزنی را به یکدیگر و همچنین به اندام‌های داخلی پیوند می‌زنند.

در حقیقت طب سوزنی اعتقاد دارد زمانی که این نیرو نتواند به صورت آزادانه در بدن جریان پیدا کند، این شرایط موجب بروز بیماری و ایجاد مشکلات خاص برای وی می‌شود.

به این ترتیب طب سوزنی می‌تواند جریان این نیرو را در بدن تسهیل کرده و سلامت فرد را به وی بازگرداند.

استفاده از سوزن های یک بار مصرف عوارض طب سوزنی را به حداقل می رساند اما استفاده کردن از طب سوزنی هنوز مورد تایید علمی محققان قرار نگرفته و اکثر بیماران از این روش درمان به‌طور خصوصی استفاده می‌کنند.

طب سوزنی در درمان سردرد، درد در ناحیه کمر و درد دندان و دردهای مفصلی کاربرد دارد.

از دیگر فواید طب سوزنی امکان استفاده از آن برای درمان بسیاری مشکلات دیگر مانند ناباروری، تشویش و آسم است. 

تفاوت طب سوزنی و درای نیدلینگ

درای نیدلینگ هم در روش درمان و هم در توضیح مکانیسم عمل با طب سوزنی متفاوت است.

فیزیکال تراپیست ها در این تکنیک یک سوزن را با هدف درمان موضعی عضله و بافت همبند وارد بدن میکنند و چندین بار همان ناحیه را سوزن می زنند؛ در صورتیکه در طب سوزنی چندین سوزن بطور سطحی روی پوست زده می شود و معمولا به مدت حداقل ۲۰ دقیقه سوزن ها روی بدن می ماند.

طب سوزنی سنتی عمدتاً برای تشخیص و درمان شرایط پاتولوژی شامل مشکلات سیستمیک استفاده می‌شود، در حالی که سوزن خشک برای ارزیابی و درمان موارد سندرم درد ماهیچه‌ای و نارسایی نقاط و نواحی حساس بدن، اسپاسم عضلات و نیز افزایش نیروی عضلات استفاده می‌گردد.

در طب سوزنی ممکن است هدف درمان عضله و بافت همبندی عضلانی اسکلتی نباشد، مثلا برای مشکل چاقی یا درمان کبد سوزن زده شود ولی در تکنیک “درای نیدلینگ” هدف ما درمان عضله و بافت اسکلتی است.

تحقیقات مختلف انجام شده در این حوزه نشان می‌دهد با وجودی که طب سوزنی برای درمان مشکلات عمومی‌تر مانند سردرد، درمان چاقی و سایر مشکلات مانند آن مناسب است، سوزن خشک دارای نتایج مناسب‌تر در درمان بیماری‌های اسکلتی عضلانی مانند انواع کمردرد، دردهای مزمن مفصل و سیاتیک می‌باشد.

با وجودی که در روش‌های طب سوزنی و سوزن خشک از سوزن‌های مشابه استفاده می‌شود، اما این دو روش درمان بسیار متفاوت می‌باشند.

هرچند در هر دوی این روش‌ها از سوزن‌های بسیار ریز و استریل استفاده شده و این سوزن‌ها به نقاط مختلف بدن بیمار وارد می‌شوند، باید توجه داشته باشید این روش‌ها دارای تفاوت‌های مشخص با یکدیگر هستند که برای مثال در این رابطه می‌توان از موارد زیر نام برد:

• متخصصان فیزیوتراپی نمی‌توانند از روش طب سوزنی استفاده کنند و نمی‌توان از ارائه‌دهندگان خدمات درمان با سوزن خشک به عنوان متخصص طب سوزنی نام برد.
• متخصصان فیزیوتراپی از مفاهیم طب سوزنی، نقاط حساس مریدین، و سایر اصطلاحات مربوط به آن استفاده نمی‌کنند.
• متخصصان فیزیوتراپی از سیستم‌های سنتی مریدان همچون نیروی چی یاکانال‌های انرژی در درمان بیماران خود استفاده نمی‌کنند.
• متخصصان فیزیوتراپی از تکنیک‌های طب سوزنی برای بررسی وضعیت زبان و نبض بیمار در فعالیت خود استفاده نمی‌کنند.
• متخصصان فیزیوتراپی عمدتاً شرایط اسکلتی عضلانی و مشکلات مربوط به آن را درمان می‌کنند، در حالی که متخصص طب سوزنی بر ایجاد توازن در کل سیستم بدن تمرکز دارند.
• طب سوزنی، درد عضلانی را از طریق ترشح اندورفین برای “حس خوب” و ایجاد تعادل در سطوح انرژی بدن، تسکین می‌دهد. این روش، اثرات ضد التهابی بر روی بافت عضلانی دارد.
• از سوی دیگر، سوزن خشک، با غیرفعالسازی نقاط تحریک شده سلولهای عضلانی، درد را تسکین می‌دهد. بنابراین، تمرکز درد عضله را از بین می‌برد.
• درمان با سوزن خشک فرمولاسیون کلاژن و پروتئین عضلات در همان موضع را نیز بهبود می‌بخشد.

فرایند و مکانیسم درمان به شیوه درای نیدلینگ

مکانیسم اثر آن هنوز بصورت کامل شناخته نشده است ولی برخی پژوهشگران توضیحات علمی قانع کننده ای در این زمینه ارائه داده اند از جمله دکتر شاه و همکارانش اعتقاد دارند که فرو بردن سوزن مخصوص در نقطه ی ماشه ای باعث ترشح برخی مواد شیمیایی میشود که چرخه اسپاسم و درد را متوقف میکند ضمنا باعث ایجاد یک پاسخ توییچ از عضله می‌شود که منجر به ریلکسیشن عضله می گردد.

مکانیسم تسکین درد با سوزن خشک:

• فروکردن سوزن خشک در نقاط ماشه ای عضلات با ایجاد اختلال در موتورهای عضله، موجب شل شدن آن ها می شود
• با ایجاد برش های خیلی کوچک توسط فرو کردن سوزن در اندام، در بافتی که دچار اختلال و درد است، یک پاسخ درمانی محلی ایجاد می شود که در نتیجه از طریق روند بهبودی طبیعی، عملکرد طبیعی خود را به دست می‌آورد.
• مکانیسم اثر آن هنوز بصورت کامل شناخته نشده است ولی برخی پژوهشگران توضیحات علمی قانع کننده ای در این زمینه ارائه داده اند از جمله دکتر شاه و همکارانش اعتقاد دارند که فرو بردن سوزن مخصوص در نقطه ی ماشه ای باعث ترشح برخی مواد شیمیایی میشود که چرخه اسپاسم و درد را متوقف میکند ضمنا باعث ایجاد یک پاسخ توییچ از عضله می‌شود که منجر به ریلکسیشن عضله می گردد.

طول مدت و جلسات درمانی درای نیدلینگ

برای ارزیابی مناسب بودن استفاده از روش درمان سوزن خشک برای رفع مشکلات لازم است وضعیت بیمار و شرایط وی به‌طور کامل توسط متخصص فیزیوتراپی بررسی شود. در حقیقت سوزن خشک برای درمان مشکلات بافت نرم همچون التهاب، تاندونیت، انقباض، نقاط حساس، گرفتگی بافت، گردش خون مویرگی، ورم، و سایر مشکلات اسکلتی عضلانی استفاده می‌گردد.

با توجه به مشکل و بیماری فرد و همچنین معاینه فیزیوتراپیست ممکن است ۳ الی ۴ جلسه درمان برای هر ناحیه نیاز باشد هرچند اکثر گرفتگی های عضلانی درهمان جلسه ی اول یا دوم بصورت کامل رفع می‌شوند. جلسات درای نیدلینگ معمولآ با فاصله  ۳ الی ۴ روز انجام می‌شود. شرایط بدن هر بیمار متفاوت است و بنابراین نمی‌توان مدت زمان لازم برای بهبود بیمار را به‌طور دقیق مشخص کرد. به هر حال، اکثر بیماران می‌تواند با بهبود چشمگیر شرایط خود پس از ۲ تا ۴ جلسه درمان مواجه شوند.

عوارض جانبی درای نیدلینگ

بعضی از بیماران در موضع درمان شده بطور موقتی کمی احساس سری و کرختی و کوفتگی و به ندرت کبودی را تا چند ساعت را گزارش میدهند که حداکثر تا ۷۲ ساعت بصورت کامل برطرف می شود.

معمولاً، وارد کردن سوزن در بدن بیمار به خوبی قابل تحمل است. به این ترتیب در محل ورود سوزن به بدن ممکن است احساس درد محدود ایجاد شود که افراد این درد را به صورت سوزش، خارش، یا درد ناشی از نیشگون گرفتن تشریح می‌کنند. سوزن خشک و طب سوزنی، با تحریک فیبرهای عضلانی عمل می‌کنند و افراد مختلف، تجربه‌های متفاوتی از ورود سوزنهای طب سوزنی دارند. اکثر بیماران، درد بسیار کمی با ورود سوزنها احساس می‌کنند؛ برخی هیچ دردی احساس نمی‌کنند. وقتی سوزن در جای خود قرار می‌گیرد، دیگر هیچ دردی احساس نمی‌شود.

اکثر بیماران، پس از انجام کار، درد و سوزش گزارش می‌دهند. این درد، به‌صورت درد عضلانی در ناحیه درمان شده و در نواحی علائم  ذکر شده توضیح داده شده است. معمولا، این درد از چند ساعت تا دو روز طول می‌کشد.

موارد کاربرد درای نیدلینگ

• آسیب‌دیدگی‌های ناشی از کشیدگی مکرر مفاصل و تاندون ها
• آسیب‌دیدگی مفصل گیجگاهی
• سندرم تونل کارپال
• خار پاشنه پا
• انواع گرفتگی های دردناک عضلانی، شانه منجمد، سندروم آرنج تنیس بازان و گلف بازان و چسبندگی عصب درمچ دست
• دردهای ناحیه باسن و نشیمنگاه
• انواع دردهای مچ و کف پا
• دردهای عضلات همسترینگ و ران
• درد ناشی از فعالیت مداوم در جلو ساق پا
• سردردهایی با منشا گردنی
• درد سیاتیک
• درد ناحیه لگن
• درد های زانو
• درد ناشی از آسیب های مکرر مفاصل
• تاندونیت حاد و مزمن
• آسیب‌دیدگی‌های ناشی از استفاده بیش از حد عضلات توسط ورزشکاران در فعالیت‌های ورزشی
• دردهای پس از عمل جراحی
• آسیب‌دیدگی‌های پس از تصادفات رانندگی و آسیب‌دیدگی‌های شغلی
• درد مزمن
• سردرد و مشکلات ناشی از ضربات شلاقی گردن
• درد در ناحیه کمر
• اسپاسم عضله
• فیبرومیالژیا

موارد عدم کاربرد و احتیاطات درای نیدلینگ

• کودکان زیر ۱۲ سال
• افرادی که دارای عفونت‌های موضعی یا سیستمیک هستند.
• زنان در دوران بارداری بخصوص در ۳ ماهه اول در تمام نقاط بدن ممنوع است
• افرادی که ترس شدید از سوزن دارند
• افرادی با بیماری‌های عروقی مانند وریدهای واریسی‌
• بیماران روماتیسمی یا بیماری خود ایمنی فعال
• افرادی با آسیب و زخم موضعی در منطقه درمان و افرادی که‌ به مدت طولانی یا دوز بالایی از داروهای ضد انعقاد خون مصرف می‌کنند.
• دوران قاعدگی
• بیماران مبتلا به اختلالات شناختی
• افرادی که قادر به برقراری ارتباط با درمانگران نیستند
• مبتلایان به دیابت
• ‌افرادی که اخیرا جراحی شده‌اند
• افرادی که فشار خون بالا، پایین یا کنترل نشده دارند.

 

تشکر و قدردانی

در پایان لازم است از همکاران توانمندم

آقایان: فیزیوتراپیست قاطع، فیزیوتراپیست دکتر سعادتی، فیزیوتراپیست ایمان کمالی حکیم، فیزیوتراپیست جنابی، فیزیوتراپیست اکبر همتی و خانم فیزیوتراپیست دکتر لیلا رهنما که از مصاحبه ها،نظرات و نوشته های آنها در تدوین این مجموعه استفاده شده است، قدردانی و تشکر نمایم.